Σύνδρομο Marfan (Marfan syndrome) – γονίδιο FBN1

OMIM 134797

Το Σύνδρομο Marfan είναι μια γενετική ασθένεια που οφείλεται σε ανωμαλία ή μετάλλαξη του γονιδίου FBN1, το οποίο βρίσκεται στο χρωμόσωμα 15 και απαντάται 1/5.000 γεννήσεις.

Το ελαττωματικό γονίδιο FBN1 είναι υπεύθυνο για την παραγωγή μιας πρωτεΐνης του συνδετικού ιστού που ονομάζεται fibrillin-1. Στα άτομα με το σύνδρομο, η πρωτεΐνη αυτή παράγεται σε ανεπαρκή ποσότητα. Συνήθως κληρονομείται από τον ένα γονέα που το έχει ή από ένα γονέα που φέρει το ελαττωματικό γονίδιο στο σπέρμα ή το ωάριο. Η ονομασία « Marfan » οφείλεται στον Αντουάν Μαρφάν που περιέγραψε για πρώτη φορά το Σύνδρομο που πήρε μετέπειτα το όνομά του.

Το σύνδρομο εκδηλώνεται στους ιστούς υποστήριξης του οργανισμού: στα οστά, τους αρθρωτικούς συνδέσμους και τους συνδετικούς ιστούς. Αποτέλεσμα είναι η υπερευλυγισία των συνδέσμων, η διαταραγμένη ανάπτυξη των οστών, ενώ συνυπάρχουν προβλήματα από τα μάτια, τους πνεύμονες και την καρδιά.

Η τυπική εμφάνιση των ατόμων αυτών είναι ότι πρόκειται για πολύ υψηλά, λεπτά άτομα, με μακριά άκρα και λεπτά και μακριά δάκτυλα αραχνοδακτυλία. Σφίγγοντας τον καρπό με το άλλο χέρι, μπορούν να ακουμπήσουν τον αντίχειρα με το μικρό δάκτυλο. Συνυπάρχει συνήθως ανωμαλία του πρόσθιου θώρακα, με σχήμα σκάφης ή εξογκώματος. Τα 6 στα 10 άτομα έχουν κυφοσκολίωση, πόνους στην πλάτη ή παραμόρφωση. Είναι πιθανό επίσης να παρατηρηθούν καταρράκτης, μυωπία ή γλαύκωμα, ενώ 50% εμφανίζει απόκλιση στη θέση των φακών του ματιού, συνήθως προς τα πάνω, μυωπία και σπάνια απκόλληση αμφιβληστροειδή.

Επικεντρώνοντας στο καρδιαγγειακό σύστημα, η ανωμαλία παρατηρείται στο 40% με 60% των περιπτώσεων και εντοπίζεται στην αρχική μοίρα του μεγάλου αγγείου της καρδιάς της αορτής και στις καρδιακές βαλβίδες.

Έτσι, η αορτή, λόγω της ανωμαλίας στο τοίχωμά της διαστέλλεται σταδιακά, αυξάνοντας την πιθανότητα, αφενός η αορτική βαλβίδα που βρίσκεται στη βάση της να μην είναι στεγανή και το αίμα να παλινδρομεί στην καρδιά με ανεπάρκεια της αορτικής βαλβίδας και με τελικό αποτέλεσμα την καρδιακή ανεπάρκεια και αφετέρου όταν αυτή διασταλεί σε μεγάλο βαθμό να ραγεί με ρήξη της αορτής με αποτέλεσμα τον αιφνίδιο θάνατο, αν δεν αντιμετωπιστεί επειγόντως χειρουργικά.

Τα φυσιολογικά όρια μεγέθους της αορτής είναι μέχρι 38 χιλιοστά, ενώ ο κίνδυνος ρήξης στα άτομα με σύνδρομο Marfan αυξάνει σε μεγάλο ποσοστό όταν το μέγεθός της είναι μεγαλύτερο από 45 χιλιοστά. Η εγκυμοσύνη αυξάνει τον κίνδυνο της διαστολής ή της ρήξης της αορτής στη μητέρα, όταν το μέγεθος της αορτής είναι μεγαλύτερο από 40 χιλιοστά.